UVOD
Fruška gora ima najgušću mrežu šumskih puteva i staza od svih planina u Srbiji i najveći broj pristupnih tačaka terenima interesantnim za obilazak i pešačenja. Obilje kulturno-istorijskih, verskih, prirodnih, odmorišno-rekreativnih i drugih sadržaja je čine jednom od najatraktivnijih planina u Srbiji.
Fruška gora ima (verovatno) najduži i najbogatiji istorijat obeležavanja staza, počev od 20-ih godina 20-og veka, sa najvećom količinom (i dužinom) markiranih staza i najbogatijim izborom oznaka (markacija), što pregled svega postojećeg (nekad i sad) čini veoma složenim, a ovde će biti prikazan veći deo.
Obeležene staze na Fruškoj gori su prvi put dokumentovane “Turističkom mapom” iz 1931. godine, u okviru bogatog rada i aktivnosti “Planinskog društva Fruška gora”. Tada su dominirale staze od naseljenih mesta, na potezu Beočin – Petrovaradin – Sremski Karlovci – Čortanovci (mesta do kojih se moglo doći železničkim saobraćajem), pa do glavnog grebena planine, te staza koja se protezala duž glavnog bila Fruške gore.
Markacije tada korišćene, bile su uglavnom po tzv. “centralnoevropskom” standardu, jer su tadašnji novosadski planinari, viđeniji intelektualci i predvodnoci pokreta, bili školovani u austrougarskim akademskim centrima (Beč, Prag, Pešta …) te su sa njihovih terena taj način i preuzeli.
Oznake uglavnom nisu “preživele” duži period neaktivnosti organizovanog planinarstva tokom 40-ih i 50-ih godina, sve do početka formiranja prvih planinarskih društava u drugoj polovini 20-og veka. Izgradnjom novih saobraćajnh puteva, sve veći broj privatnih automobila i naročito uvođenjem prigradskog saobraćaja iz Novog Sada, prema mnogim mestima na Fruškoj gori, značajno je doprinelo većoj posećenosti planine i aktivnostima na obnovi nekadašnjih markacija i formiranjem novih staza.
Na žalost, prestanak rada mnogih objekata na Fruškoj gori (planinarskih domova i odmarališta) do kojih i od kojih su polazile mnoge markirane staze, doprineo je propadanjem istih.
Iz tog perioda “preživeo” je jedino jedan deo dokumentacije legendarnog novosadskog planinara Oto Jana (preuzeo Veljković, digitalizovao Petrov), koji je kao član PSD Železničar i dugogodišnji rukovodilac Komisije za planinarske puteve PSV, dao nemerljiv doprinos u trasiranju, obeležavanju i dokumentovanju obeleženih staza na Fruškoj gori. Ta dokumentacija mi je bila jedna od najznačajnijih osnova za rad na akviziciji i sistematizaciji obeleženih staza na Fruškoj gori.
Uz markacije centralnoevropskog tipa (koje smo nazvali tradicionalnim) na Fruškoj gori ima naravno i dosta staza obeleženih standardnom planinarskom oznakom, popularni “Knafelč”, te varijacije iste za tzv. staze zdravlja, pa do sasvim jedinstvenih markacija Fruškogorske transverzale, FG Maratona, Bukovačkog maratona i mnogih drugih “u afektu” osmišljenih oznaka.
Akvizicija na terenu bi mi bila skoro nemoguća da nisam osmislio korisničke oznake POI (WP) za Garmin uređaje, koje sam uz snimanje trekova, skoro manijački unosio i kasnije koristio za ažuriranje mapa i trasa staza.
Uz kategorije staza, a i pojedinačno, biće uneti komentari za koje će mi biti potrebna i pomoć u dopuni / korekciji podataka. To važi i za staze sa prethodno prikazanih terena.
Ne zamerite ako bude nekih suviše subjektivnih komentara i nepotrebnih digresija.
Nadam se da će ovaj materijal poslužiti nekim drugim (mlađim) planinarima, da u budućnosti porade (pre svega) na revitalizaciji i održavanju postojećih staza, pa što da ne i na trasiranju novih (ali na regularan način, u saradnji sa Komisijom za planinarske puteve PSV i uz odobrenje staraoca nad zaštićenim područjima).